Vanaf 2001

Nieuwe taken in een onstabiele wereld

Tijdlijn militaire geschiedenis NIMH

De terreuraanslagen in New York en Washington van 11 september 2001 zorgden voor een schok in de Westerse wereld. Na deze gebeurtenis sloot Nederland zich aan bij de strijd tegen het internationaal terrorisme. In dat kader neemt de krijgsmacht deel aan missies in Afghanistan, Irak en Mali. Internationale saenwerking op defensiegebied werd in deze periode verder uitgebreid. Daarnaast ging de Nederlandse krijgsmacht optreden in het digitale domein. 

Geo-politieke en maatschappelijke ontwikkelingen (vnl. Europa)

Op 11 september 2001 vormde de terroristische aanslag door Al-Queda op het World Trade Centre in New York een keerpunt in de wereldgeschiedenis. De Amerikanen kondigden de "War on terrorism" aan en vielen samen met Engeland, Frankrijk, Australië en de lokale "Noordelijke alliantie" onder de naam "Enduring Freedom" de Taliban in Afghanistan aan, die onderdak bood aan Al Quaida. In 2001 werd China toegelaten tot de wereldhandelsorganisatie (WTO) en ontwikkelde zich in snel tempo verder tot een industriële reus. De VS vielen in 2003 samen met Engeland Irak binnen omdat het regime van Saddam-Hoessein zou beschikken over massavernietigingswapens en ook bereid zou zijn die in te zetten. Het Baáth-regime van Saddam Hoessein werd omvergeworpen waarna chaos en terreur in Irak de kop opstaken. Met de massaproductie in lage lonen-landen werd de consumptiemaatschappij verder gevoed. De globalisering, het voortdurende proces van wereldwijde economische, politieke en culturele integratie ontwikkelde zich sterk, mede mogelijk gemaakt door ontwikkelingen op het gebied van vervoer (onder meer een grote vlucht van het container-vervoer) en communicatie. Vanaf 2007 was er sprake van een internationale kredietcrisis die onder meer resulteerde in de Europese staatsschuldencrisis van 2009. Vanaf 2010 brak de Arabische lente uit met vanaf 2011 de Syrische burgeroorlog als een van de gevolgen. De terreurorganisatie Islamitische Staat breidde haar invloedssfeer uit en pleegde aanslagen in Europa en elders. Grote vluchtelingenstromen vanuit onder meer Syrië, Somalië en Afghanistan naar Europa vormden een steeds groter probleem. Politieke spanningen tussen het Westen de de Russische federatie namen toe, onder meer als gevolg van de annexatie door Rusland van de Krim. Klimaatverandering door opwarming van de aarde, mede onder de aanbracht gebracht door Al Gore met zijn film "An Inconveniant Truth" drong meer en meer door in het bewustzijn van de mensen. Grote migratiestromen vanuit onder meer Syrië, Somalië en Afghanistan veroorzaakten een Europese vluchtelingencrisis.  

Nationale en nationaal-maatschappelijke ontwikkelingen

De moorden op Pim Fortuijn (2002) en Theo van Gogh (2004) brachten grote spanning in de Nederlandse samenleving. Er ontstond in deze periode langzaammaarzeker een groter wordende weerstand tegen de steeds groter wordende invloed van "Europa". In 2008 werd Nederland in volle hevigheid getroffen door de wereldwijde kredietcrisis. De financiële huishouding van de landen verslechterde zo sterk dat de historische pensioen(AOW-)leeftijd van 65 jaar moest worden losgelaten, hetgeen tot onrust en grote protesten van de bevolking leidde, vooral onder dat deel met de zwaarste beroepen. De troonsafstand van Koningin Beatrix ten gunster van haar zoon (Koning) Willem Alexander verliep in 2013 anders dan in 1980 zonder enige wanklank. Het sociale domein wordt gedecentraliseerd (meer verantwoordelijkheden voor de lokale overheden). Vanaf 2015 tekenden zich de contouren aan van economisch herstel. 

Technologische ontwikkelingen

 In Nederland kon men voor het eerst in 2002 de zoekmachine Google gebruiken. Materiaalindustrie, medische industrie en biologie werkten meer en meer met nanotechnologie, techniek die het mogelijk maakt met deeltjes te werken in de orde-grootte van een nano-meter werkt (een miljardste van een meter). Ontwikkelingen in de biotechnologie leidden tot meer begrip van het DNA dat leidde op zijn beurt tot toegepaste genetische technologie in onder meer voedselindustrie en gezondheidszorg. Facebook (2004) en You-Tube (2005) zijn niet meer weg te denken uit de moderne maatschappij. De eerste smartphone  (2007) en tablet (2010) werden geïntroduceerd. Er was sprake van meer en meer ge- en misbruik van het internet. De mogelijkheden van "big data" en de invloed van sociale media namen (en nemen nog steeds) een enorme vlucht. In toenemende mate werden technologische ontwikkelingen bepalend voor de wijze waarop maatschappelijke vraagstukken worden benaderd. De eerste 3d-printer zag het licht in 2009, en de Tesla electrische auto werd in datzelfde jaar geïntroduceerd. In 2014 trad de Single Euro Payments Area in werking; vanaf dat moment moest voor elke overboeking een International Bank Account Number (IBAN) worden gebruikt. Onbemande vliegtuigjes (Drones) deden hun intrede, zowel voor militair gebruik als in de afgelopen jaren voor de consumentenmarkt. Met duurzame energiebronnen zoals zonnepanelen en windmolens werd een begin gemaakt met de vervanging van het gebruik van de oude (fossiele) energiebronnen. 

Ontwikkelingen Ministerie van Oorlog, Marine c.q. Defensie

Vanaf 2002 werden Nederlandse troepen uitgezonden naar Afghanistan om daar de vrede te helpen bewaren en bevechten. De laatste POMS-site (vooruitgeschoven opslag Amerikaans materieel in Europa) in Nederland werd in 2004 gesloten. Er werd een start gemaakt met de invoering invoering van wapensimulators voor alle Krijgsmachtdelen. Dat gebeurde zowel op basis van financiële overwegingen als in het kader van de ontlasting van het milieu. De krijgsmacht kwam in 2005 onder de eenhoofdige leiding van de Commandant Der Strijdkrachten. Krijsmachtdeelstaven werden uitgeplaatst uit Den Haag. De krijgsmacht werd ook ingezet in het kader van de Europese grensbewaking (onder meer Frontex vanaf 2004), de strijd tegen drugshandel (Joint Interagency Task Force South) en anti-piraterijoperaties (onder meer de Operatie Ocean Shield). Met de beleidsbrief "Defensie na de kredietcrisis: een kleinere defensie in een onzekere wereld" werden in 2011 (opnieuw) bezuinigingen op de defensieorganisatie aangekondigd met onder meer als gevolg dat 12.000 functies verdwenen en ook de twee laatste tankbataljons werden opgeheven en de tanks werden verkocht. Overlappende delen van de krijgsmachtdelen (m.n. op het gebied van ondersteuning) werden samengevoegd in het DICO/CDC als Centrale ondersteuningsorganisatie voor alle krijgsmachtdselen. De helicopters van luchtmacht en marine worden samengevoegd in het Defensie Helicopter Commando en de luchtverdedigingsmiddlen van lucht- en landmacht worden bijeengebracht in het Grondgebonden Luchtverdedigingcommando. Naast de deelname aan offensieve operaties tegen m.n. de eenheden van Islamitische Staat (vanaf 2014) maakte ook de uitvoering van trainingsmissies een belangrijk deel uit van de inzet van defensie-onderdelen. De agressie van m.n. Rusland in Oost-Europa in Oekraïne en de annexatie van het Krim-schiereiland door Rusland bracht het besef teweeg dat de inkrimping van de krijgsmacht te ver was doorgeschoten. Een periode van voorzichtig herstel en vergroting van de krijgsmacht kondigde zich aan en daarbij ook veel aandacht voor ontwikkelingen op het gebied van de "Cyber-warfare".  

De wijze van oorlogvoering

Naast optreden te land, ter zee en in de lucht kreeg ook de Nederlandse Krijgsmacht meer en meer te maken met het digitale domein. In 2012 werd de Defensie Cyber Strategy gepresenteerd waarbij als speerpunten werden aangegeven integratie in de bestaande militaire capaciteiten, versterking van de digitale weerbaarheid, ontwikkeling van het vermogen (offensieve) cyberoperaties uit te voeren, versterking van de inlichtingenpositie, kennispositie en innovatieve vermogen in het digitale domein en de intensivering van de samenwerking met andere landen en het bedrijfsleven. De wapens werden dodelijker, sneller en preciezer op grote afstand. Het beschikbaar hebben van meer en betere informatie dan de tegenstander werd steeds belangrijker. De inzet van ("militaire") middelen werd zeer divers. De inzet tegen onberekenbare tegenstanders die gebruik maken van guerilla/terreuraanslagen met chemische, biologisch en ecologische middelen kwam meer en meer aan de orde (IS). De inzet van militairen (boots on the ground) was en is echter, zeker ook met de (individuele) beschikbaarheid van een scala aan moderne middelen weliswaar qua soort inzet veranderd maar nog steeds van groot belang.